Niedofinansowany krajowy system gospodarki odpadami – odbija się rykoszetem na samorządach. Wzrost cen odbioru odpadów jest nieunikniony.

Wzrost opłat za wywóz śmieci jest nieunikniony, ponieważ koszty przetwarzania odpadów są obecnie niedoszacowane. Dotychczasowe, stosunkowo niskie stawki za śmieci nie uwzględniały realnych kosztów ich wywozu i utylizacji. Tymczasem ilość produkowanych odpadów cały czas rośnie.

Z pewnością do wzrostu opłat za gospodarkę odpadami przyczyniło się wprowadzenie obowiązkowego w skali kraju 5-pojemnikowego systemu selektywnego zbierania odpadów przy równoczesnym braku popytu na surowce wtórne. Istotny wzrost kosztów spowodowały też nowe i restrykcyjne przepisy dotyczące wyposażenia zakładów w bardzo kosztowne systemy monitoringu wizyjnego on-line oraz obowiązek uiszczania gwarancji finansowych. W przyszłym roku wszystkie firmy będą musiały na nowo ubiegać się o zezwolenia na gospodarowanie odpadami. Co gorsza, znowelizowane przepisy zupełnie niepotrzebnie wymuszają także bardzo kosztowne reorganizacje wielu przedsiębiorstw. Oczywiście w nowych rozdaniach przetargowych przedsiębiorcy muszą uwzględniać wzrost płacy minimalnej, cen paliwa, kosztów zakupu utrzymania taboru, a od 2020 r. nowych śmieciarek niskoemisyjnych zasilanych energią elektryczną lub gazem ziemnym, czego wymaga ustawa o elektromobilności.

Przyczyny wzrostu kosztów gospodarki odpadami mają swoje zewnętrzne źródła, m.in. w ustawodawstwie. Największym problemem jest bowiem wzrost opłat marszałkowskich, wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która wpływa na ogromny wzrost stawek za przyjmowanie odpadów na składowiskach. Problem stanowi również nadpodaż odpadów, które do tej pory były m.in. wysyłane do utylizacji w Chinach.

System jest niedofinansowany od lat i nie utrzyma się tak dłużej, zwłaszcza w obliczu coraz ambitniejszych celów recyklingu, które stawia nam UE.

– Cały system gospodarki odpadami wymaga reformy! -  komentuje Wójt Gminy Chojnów Andrzej Pyrz. - Trzeba podjąć inicjatywy zmierzające do uporządkowania systemu gospodarki odpadami. To jest trudne, bo przyzwyczailiśmy się, że koszt gospodarki odpadami jest stosunkowo niski. Tymczasem wynika to z faktu, że cena zagospodarowania tych odpadów nie odzwierciedla faktycznych kosztów. W efekcie na polach i w lasach jest pełno nielegalnie wyrzuconych odpadów.

Opłaty za wywóz śmieci będą tylko coraz wyższe, bo gospodarowanie odpadami w Polsce przebiega bardzo źle – apelują eksperci prawa ochrony środowiska. Potrzebna jest kompleksowa reforma nieefektywnego systemu, a do tego skuteczniejsze edukowanie Polaków m.in. w kwestii segregacji śmieci. Okazuje się bowiem, że aż 34 proc. Polaków nie segreguje ich w ogóle, a tylko 15 proc. wie, jak robić to poprawnie.

Przeciwko tym podwyżkom już protestują mieszkańcy wielu regionów, m.in. pisząc listy do władz, które tworzą ustawy. Polacy muszą przede wszystkim uświadomić sobie, że to my – konsumenci – wytwarzamy odpady i że to od nas w dużej mierze zależy, jak będzie funkcjonował system ich odbioru i utylizacji.

Władze samorządowe mogą tworzyć warunki do ekologicznego i opłacalnego gospodarowania odpadami, ale nic to nie da, jeżeli zwykli obywatele nie będą w tym systemie uczestniczyć.

Obecny system gospodarki odpadami jest bardzo nieefektywny – nie spełnia unijnych wymogów, nie radzi sobie z ilością produkowanych śmieci i obciąża zarówno samorządy, jak i konsumentów zbędnymi kosztami. Brakuje nam zarówno odpowiedniej infrastruktury, jak i efektywnie zarządzanych pracowników. Konieczna jest zatem kompleksowa reforma wszystkich aspektów systemu – od sposobu finansowania po organizację odbioru śmieci.

Koniecznym elementem nowego systemu powinno być również edukowanie mieszkańców na temat gospodarowania odpadami. Jak pokazują dane dotyczące segregacji śmieci, Polacy mają niską świadomość tych zagadnień, dlatego tak istotne jest przekazywanie im wiedzy na temat tego, jak ich codzienne wybory wpływają na produkcję śmieci. Chodzi przede wszystkim o zachęcanie m.in. do świadomego unikania opakowań plastikowych, których nie można poddać recyklingowi, ponieważ za każdy kilogram tych odpadów to my – mieszkańcy ponosimy koszty.